Пытанні

Гэта хімічныя рэчывы антрапагеннага паходжання, якія могуць нанесці шкоду навакольнаму асяроддзю і здароўю чалавека. У цэлым, усе хімічныя рэчывы здольныя аказаць негатыўнае ўздзеянне, калі яны ўжываюцца ў вялікіх колькасцях і без прыняцця належных мер засцярогі. Аднак, галоўную занепакоенасць у нас выклікаюць сінтэтычныя рэчывы антрапагеннага паходжання, такія як фталаты, палібраміраваныя дыфінілэфіры, парабены, фтарыстыя злучэнні і іншыя рэчывы, якія здольныя аказваць працяглае негатыўнае ўздзеянне, наступства якога вельмі складана прадказаць. Гэтыя рэчывы па-ранейшаму шырока выкарыстоўваюцца ў вытворчасці, нягледзячы на існаванне лёгкадаступных бяспечных альтэрнатыў.

У цэлым, небяспека хімічных рэчываў залежыць ад іх хіміка-фізічных уласцівасцяў, якія не могуць быць зменены, таксама як і колер Вашых вачэй, як асаблівасці Вашага цела. Часта адрозніваюць небяспеку, якую рэчывы могуць сабой прадстаўляць, і шкоду, якую яны могуць нанесці. Хімічныя рэчывы ўяўляюць сабой сур’ёзную небяспеку для здароўя чалавека, паколькі могуць выклікаць: з’яўленне рака; зніжэнне магчымасці мець уласных (здаровых) дзяцей; або пашкоджанне генаў. Акрамя таго, хімічныя рэчывы могуць з’яўляцца прычынай парушэння функцыянавання гарманальнай сістэмы або выклікаць алергію. Гэтыя рэчывы таксама могуць нанесці сур’ёзную шкоду навакольнаму асяроддзю (а таксама чалавеку, так як яны могуць быць выяўленыя ў прадуктах харчавання з навакольнага асяроддзя), у выпадку, калі гэта: устойлівыя рэчывы (што азначае ‒ яны не разлагаюцца ў навакольным асяроддзі і могуць знаходзіцца ў ім на працягу многіх гадоў або дзесяцігоддзяў, і іх колькасць будзе толькі павялічвацца з часам); рэчы, якія назапашваюцца біялагічна (што азначае ‒ яны назапашваюцца ў целах жывёл або людзей, часцей за ўсё ў іх тлушчавых тканях ці крыві). У выніку такія рэчывы аказваюцца ў нашай ежы, напрыклад, у тлустай рыбе.

Небяспечныя хімічныя рэчывы могуць з’яўляцца з прыродных крыніц або ў выніку прамысловай вытворчасці. Яны ўжываюцца для вытворчасці нашых паўсядзённых спажывецкіх тавараў або прысутнічаюць у вельмі невялікіх колькасцях у якасці дадаткаў або кампанентаў, якія выконваюць пэўныя функцыі, каб надаць пэўныя ўласцівасці канчатковаму тавару. Напрыклад, фталаты выкарыстоўваюцца для размякчэння пластмас. Калі мы штодня набываем і выкарыстоўваем розныя тавары, мы падвяргаемся ўздзеянню мноства небяспечных рэчываў, якія могуць вылучацца з тавараў падчас іх выкарыстання і тэрміну службы.

Так, варта! Некаторыя небяспечныя хімічныя рэчывы могуць аказваць негатыўны ўплыў, нават калі мы кантактуем з невялікай колькасцю такіх рэчываў і падупадаем іх ўздзеянню, у выніку якога можа быць выкліканы рак або генетычныя парушэнні, такім чынам, «у мэтах бяспекі» кантакт з такімі рэчывамі неабходна звесці да мінімуму. Акрамя таго: пры кантакце з хімічнымі рэчывамі, мы падвяргаемся ўздзеянню не толькі аднаго рэчыва, а цэлага шэрагу розных хімічных рэчываў (выклікаючы «эфект кактэйлю») і нават не ведаем як гэтыя розныя хімічныя рэчывы могуць узаемадзейнічаць паміж сабой і які выгляд і ступень негатыўнага ўздзеяння могуць аказаць; некаторыя рэчывы, у прыватнасці разбуральнікі эндакрыннай сістэмы, могуць аказваць уздзеянне нават пры нізкіх канцэнтрацыях; некаторыя навукоўцы лічаць, што пастаяннае ўздзеянне розных небяспечных хімічных рэчываў нізкіх канцэнтрацый аслабляе нашу імунную сістэму і нашу здольнасць рэагаваць на стрэс. Адной з прыкмет таго, што гэтая тэорыя можа быць дакладнай, з’яўляецца шырокая распаўсюджанасць алергічных захворванняў. Таму, зыходзячы з гэтай тэорыі, любое зніжэнне рызыкі ўздзеяння хімічных рэчываў можа спрыяць паляпшэнню нашага здароўя.

Сур’ёзнасць праблемы пранікнення небяспечных хімічных рэчываў у навакольнае асяроддзе заключаецца ў тым, што яны могуць аказаць негатыўнае ўздзеянне на функцыянаванне экасістэмы. Такія парушэнні могуць быць звязаныя з устойлівасцю папуляцый канкрэтных арганізмаў, напрыклад, некаторыя рэчывы выклікаюць змены полу ў рыб, у выніку чаго з’яўляецца ўсё большая колькасць мужчынскіх асоб і, пасля, зніжаецца іх колькасць. Хімічныя рэчывы таксама могуць аказваць негатыўнае ўздзеянне на розныя арганізмы, напрыклад, пры павелічэнні колькасці фактараў навакольнага асяроддзя, якія могуць выклікаць стрэс, скарачаецца агульная здольнасць экасістэмы да аднаўлення яе натуральнага стану.

Дзеці больш адчувальныя да ўздзеяння небяспечных хімічных рэчываў, у сувязі з тым, што: велічыня суадносін плошчы паверхні і масы цела большая, чым у дарослых, таму суадносіны паміж хімічнымі рэчывамі, што трапляюць у арганізм, і масай цела дзіцяці таксама вышэй (больш высокія канцэнтрацыі ў арганізме); скура дзяцей значна танчэй, чым у дарослых, і ахоўная функцыя скуры яшчэ не дастаткова развітая; дыхальная сістэма яшчэ знаходзіцца на стадыі развіцця, і дзеці, як правіла, больш дыхаюць праз рот; дыхальныя шляхі меншых памераў, у выніку чаго хутчэй запаўняюцца забруджвальнымі рэчывамі; у дзяцей метабалізм звычайна менш эфектыўны; імунная і нервовая сістэмы яшчэ знаходзяцца на стадыі развіцця і таму могуць пацярпець нават ад невялікай колькасці таксічных рэчываў; у дзіцячым арганізме хімічныя рэчывы паглынаюцца хутчэй і выводзяцца з арганізма і органаў павольней, таму імунная сістэма менш абаронена ад хімічнага ўздзеяння; дзеці асабліва ўразлівыя да эндакрынных разбуральнікаў, якія аказваюць негатыўнае ўздзеянне на агульнае развіццё арганізма.

Аб’ём навуковых дадзеных аб неспрыяльным уздзеянні канкрэтных хімічных рэчываў на здароўе чалавека расце. Нягледзячы на тое, што нашы веды аб наступствах уздзеяння канкрэтных рэчываў удасканальваюцца, у нас маецца ўсё таксама мала інфармацыі аб уздзеянні гэтых хімічных рэчываў, у выпадку калі яны ўзаемадзейнічаюць паміж сабой. Гэта выклікае асаблівую занепакоенасьць, паколькі мы звычайна падупадаем уздзеянню не толькі аднаго рэчыва, а цэлага шэрагу розных хімічных рэчываў адначасова. Звычайна, гэта называецца «эфектам кактэйлю». Яшчэ адной праблемай з’яўляецца той факт, што існуюць пэўныя ўздзеянні на здароўе чалавека, пра якія можна даведацца па заканчэнні кароткага часу. У асноўным, гэта мае дачыненне да эндакрынных разбуральнікаў, у адносінах да якіх няма дакладных крытэрыяў, якія дазвалялі б вызначыць, ці сапраўды гэтыя рэчывы валодаюць такімі ўласцівасцямі ці не. Гэтыя рэчывы могуць аказваць уздзеянне пры гранічна малых дозах і могуць аказаць асабліва моцнае ўздзеянне на маленькіх дзяцей. Паколькі існуюць некаторыя недакладнасці ў дачыненні «эфекту кактэйлю», эндакрынных разбуральнікаў і наступстваў пажыццёвага ўздзеяння невялікіх колькасцяў хімічных рэчываў, любое зніжэнне ўздзеяння хімічных рэчываў, хутчэй за ўсё, будзе спрыяць паляпшэнню агульнага стану здароўя, хоць непасрэдна для нас гэта можа быць не прыкметна.

На самай справе выкарыстанне найбольш небяспечных хімічных рэчываў забаронена. Прымяненне астатніх, таксама вельмі небяспечных хімічных рэчываў, забаронена ў дачыненні да пэўных тавараў. Тым не менш, згодна з нашай сістэмай прававога рэгулявання, абмежаванні на прымяненне небяспечных хімічных рэчываў могуць быць уведзеныя толькі на заканадаўчым узроўні, калі будзе даказана, што ад канкрэтнага хімічнага рэчыва існуе рызыка для здароўя чалавека або навакольнага асяроддзя. Такім чынам, рызыка ўздзеяння некаторых хімічных рэчываў не можа быць урэгулявана пасродкам заканадаўства. Больш за тое, калі рызыкі яшчэ не выяўлены, рэгуляванне наўрад ці магчыма.

Немагчыма цалкам пазбегнуць уздзеяння небяспечных хімічных рэчываў, паколькі яны ўжо дастаткова шырока распаўсюджаны не толькі ў нашым навакольным свеце, але і ў натуральным прыродным асяроддзі. Тым не менш, хаця мы і не можам цалкам пазбегнуць кантакту з небяспечнымі рэчывамі, мы павінны прыкласці ўсе намаганні і магчымасці для скарачэння відаў і колькасці рэчываў, якія змяшчаюцца ў хімічным кактэйлі, якому мы падвержаныя. Таму: падумайце, перш чым набыць! Уважліва вывучайце этыкеткі і навучыцеся распазнаваць і не купляць прадукцыю, якая змяшчае шкодныя дабаўкі. Пытайцеся ў прадаўцоў і вытворцаў аб таварах з меншым утрыманнем шкодных рэчываў. Выкарыстоўвайце тавары толькі ў адпаведнасці з інструкцыяй па бяспечнай эксплуатацыі. Сцірайце новыя цацкі і тэкстыль перад выкарыстаннем. Больш падрабязную інфармацыю аб тым, як можна пазбегнуць уздзеяння шкодных рэчываў, можна знайсці на нашым вэб-сайце ў раздзеле кожнай групы тавараў.

Вы можаце праглядзець інфармацыю па розных групах прадукцыі і хімічных рэчывах на нашым сайце, раздрукаваць і ўзяць з сабой адно з нашых кіраўніцтваў, калі будзеце хадзіць па крамах, альбо вы можаце паглядзець відэа, калі зусім не хочаце чытаць інструкцыі і рэкамендацыі. Існуе таксама даволі шмат інфармацыі па гэтай тэме на розных старонках інтэрнету.